Czym jest prawo do wizerunku?
Prawo do wizerunku to jedno z podstawowych praw osobistych, chronione przez polskie prawo autorskie. W prostych słowach, oznacza to, że każda osoba ma prawo decydować, czy jej wizerunek może być rozpowszechniany i w jakich okolicznościach. Dla influencerów, których wizerunek jest kluczowym elementem ich działalności i źródłem dochodów, znajomość tego prawa jest szczególnie ważna.
Podstawy prawne
Zgodnie z art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, rozpowszechnianie wizerunku wymaga zgody osoby na nim przedstawionej. Istnieją jednak pewne wyjątki od tej zasady:
- Osoby powszechnie znane: Jeśli wizerunek osoby znanej został wykonany w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych (np. zdjęcie ze ścianki zrobione podczas premiery filmu), można go rozpowszechniać bez zgody tej osoby.
- Wizerunki jako szczegół całości: Jeśli wizerunek osoby jest tylko elementem większej całości, takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy publiczna impreza, również nie jest wymagana zgoda na jego rozpowszechnianie.
Praktyczne przykłady dla influencerów
1. Korzystanie z wizerunków innych osób
Jeśli chcesz użyć wizerunku innej osoby w swoich materiałach, np. na Instagramie czy YouTube, zawsze powinieneś uzyskać jej zgodę. Bez zgody, nawet jeśli osoba ta pojawia się tylko przelotnie w tle twojego vloga, ryzykujesz naruszenie jej praw.
Przykład: Jeśli nagrywasz vloga na plaży i przypadkowo uchwycisz w kadrze inne osoby, teoretycznie nie potrzebujesz ich zgody, pod warunkiem że są one tylko tłem dla twojego nagrania i nie są głównym przedmiotem uwagi. Jeśli jednak ich wizerunek jest wyraźnie widoczny i można je zidentyfikować, lepiej uzyskać ich zgodę.
2. Wykorzystanie wizerunku znanej osoby
Jeśli chcesz użyć wizerunku znanej osoby, np. celebryty, w celach reklamowych, musisz pamiętać, że nawet jeśli zdjęcie zostało wykonane w związku z pełnieniem przez tę osobę funkcji publicznych, nie możesz go użyć bez jej zgody. Może to prowadzić do naruszenia jej dóbr osobistych.
Przykład: Zamieszczenie zdjęcia influencera ubranego w bluze danej marki na social mediach tej marki w kontekście reklamy może sugerować, że ta osoba poleca dany produkt, co jest niezgodne z prawem. Nawet jeśli influencer został sfotografowany podczas publicznej sytuacji, jego wizerunek nie może być wykorzystywany do celów komercyjnych bez zgody.
Jak powinna wyglądać zgoda na komercyjne wykorzystanie wizerunku?
Wykorzystanie wizerunku osoby w celach komercyjnych wymaga wyraźnej zgody tej osoby. Choć zgoda ta nie musi być w formie pisemnej to jednak powinna być niewątpliwa, a ten kto ją uzyskał powinien móc wykazać, że ją uzyskał. Wyjątkiem jest sytuacja, w której ktoś otrzyma wynagrodzenie za pozowanie – wtedy istnieje domniemanie udzielenia zgody.
Ponadto, zgoda na rozpowszechnianie wizerunku musi dotyczyć konkretnego wizerunku i precyzyjnie określać sposób jego wykorzystania, w tym czas, miejsce oraz otoczenie publikacji. Ważne jest, aby zgoda była świadoma i jednoznaczna, co oznacza, że nie może mieć charakteru ogólnego zapisu w regulaminie wydarzenia.
Co zrobić w przypadku naruszenia prawa do wizerunku?
Jeśli doświadczysz naruszenia prawa do wizerunku, istnieje kilka kroków, które możesz podjąć:
- Zgromadź dowody: Zrób zrzuty ekranu, kopie zdjęć, filmów czy innych materiałów, na których wykorzystano Twój wizerunek bez zgody. Im więcej dowodów zbierzesz, tym lepiej.
- Skontaktuj się z naruszycielem: Spróbuj najpierw rozwiązać sprawę polubownie. Skontaktuj się z osobą lub firmą, która naruszyła Twoje prawo, i poproś o usunięcie materiałów oraz zaprzestanie dalszego ich wykorzystywania.
- Skorzystaj z porady prawnika: W przypadku poważnych naruszeń lub braku reakcji na Twoje prośby, warto skonsultować się z prawnikiem. Prawnik pomoże Ci ocenić sytuację i podjąć odpowiednie kroki prawne, takie jak wysłanie formalnego wezwania do zaprzestania naruszeń lub złożenie pozwu cywilnego.
Podsumowanie
Dla influencerów, prawo do wizerunku to nie tylko kwestia legalności, ale i budowania zaufania wśród swoich odbiorców. Dbając o respektowanie praw do wizerunku innych osób, chronisz również swoje interesy i unikasz potencjalnych problemów prawnych. Pamiętaj, aby zawsze uzyskiwać zgodę na wykorzystanie czyjegoś wizerunku i być świadomym wyjątków i ograniczeń wynikających z przepisów prawa.